Αφού το Δημόσιο έχει υπερπλεόνασμα γιατί δεν πληρώνει;

Από σχεδόν 2 δισ. ευρώ που ήταν το 2019, αντί να μειωθούν περαιτέρω, ξεπέρασαν τώρα τα 3,5 δισ. ευρώ και συνεχίζουν να διογκώνονται με ανησυχητικό ρυθμό. Πρόκειται για κραυγαλέα αντίφαση, αν μάλιστα θυμηθούμε τη μάχη που έδωσε η τρόικα την περίοδο των μνημονίων να μπει φρένο σε αυτή την παλιά… μπαταχτσίδικη συνήθεια του ελληνικού κράτους και ανώτατο χρονικό όριο στην καταβολή των οφειλών προς τους ιδιώτες. Ενα μέτρο που ανάμεσα στα τόσα δεινά που μας φόρτωσαν οι δανειστές χαρακτηρίστηκε από όλους σωστό και δίκαιο.

Τα ληξιπρόθεσμα χρέη του Δημοσίου δεν είναι προς μεγάλες επιχειρήσεις (αυτές έχουν τον τρόπο τους να πληρώνονται εγκαίρως), όπως πιστεύουν ορισμένοι. Αφορούν κυρίως μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις που συναλλάσσονται με το Δημόσιο, μικροεργολάβους, ιδιώτες που επελέγησαν σε παλαιότερα προγράμματα για το σπίτι, όπως το «Εξοικονομώ» και το «Αναβαθμίζω», επιδοτήσεις για τουριστικά καταλύματα, επιχορηγήσεις του αναπτυξιακού νόμου, αποζημιώσεις προς τους αγρότες, πολύ μικρά φωτοβολταϊκά και φυσικά προμηθευτές νοσοκομείων ή άλλων δημόσιων υπηρεσιών.

Αυτά τα χρήματα δεν είναι… υπερκέρδη, αλλά η αναγκαία ανάσα που λείπει από την αγορά. Κάθε μήνας καθυστέρησης στην εξόφληση μεταφράζεται σε κεφάλαια που δεν κυκλοφορούν, και η «αλυσίδα» όλο και επεκτείνεται. Η κατανάλωση μειώνεται, τα νοικοκυριά περιορίζουν τις καθημερινές δαπάνες και τις «επενδύσεις» στην επισκευή των σπιτιών. Μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις αναβάλλουν τις προσλήψεις προσωπικού και την επέκταση των δραστηριοτήτων τους. Η έλλειψη ρευστότητας μειώνει τα φορολογικά έσοδα επόμενων περιόδων δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο.

Αν και επισήμως όλοι το αρνούνται, η αγορά βοά ότι οι καθυστερήσεις στις πληρωμές του Δημοσίου οφείλονται στα «φακελάκια» ή τουλάχιστον τα διευκολύνουν. Χωρίς το απαραίτητο… λάδι, εκταμίευση μικρών ή μεγάλων ποσών προς τους προμηθευτές του Δημοσίου, τους παρόχους υπηρεσιών ή τους δικαιούχους επιδοτήσεων δεν είναι εφικτή. Χωρίς διαφανείς, αυτοματοποιημένες διαδικασίες, η αγορά θεωρεί κάθε πληρωμή εμπόρευμα προς διαπραγμάτευση, υποσκάπτεται η εμπιστοσύνη των ιδιωτών και η χώρα μετατρέπεται σε διεφθαρμένη μπανανία.

Αφού τα χρήματα, όπως λέει η κυβέρνηση, υπάρχουν και αν το πρόβλημα δεν έχει άλλες αιτίες, επιβάλλεται να ληφθούν άμεσα μέτρα: Να θεσπισθεί αυστηρό χρονοδιάγραμμα πληρωμών για υποχρεωτική εξόφληση εντός, π.χ., 60 ημερών από την αίτηση, με αυστηρές ποινές σε περίπτωση υπέρβασης του χρόνου. Δημιουργία κεντρικού ταμείου αποπληρωμών με διαχωρισμένες καταβολές για παλαιές και νέες οφειλές, εξασφαλίζοντας πόρους κατά προτεραιότητα για τα ληξιπρόθεσμα. Ψηφιοποίηση με αυστηρή προτεραιότητα και ανάλογα κριτήρια, έλεγχος διαφάνειας και εγκατάσταση ηλεκτρονικών συστημάτων πληρωμών, χωρίς δυνατότητα παραβίασης ή υπέρβασης των κανόνων. Τακτικές εκθέσεις προόδου και δημόσια διαφάνεια μέχρι την εξόφληση των οφειλών.

Τα υπερπλεονάσματα και τα ρεκόρ φορολογικών εσόδων χάνουν την αξία τους αν το κράτος δεν αποδεικνύει εμπράκτως ότι σέβεται τις υποχρεώσεις του απέναντι στον πολίτη και την αγορά. Η πρόωρη εξόφληση δανείων είναι σημαντική, αλλά όχι εις βάρος της ρευστότητας των μικροπρομηθευτών και της εμπιστοσύνης των δικαιούχων. Μόνο με πλήρη διαφάνεια και αποτελεσματικότητα στην εξόφληση των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων θα ανακτηθεί η αξιοπιστία και θα ενεργοποιηθεί πραγματικά η ανάπτυξη. Εξάλλου, αφού το κράτος απαιτεί -και πολύ καλά πράττει- να μην του χρωστούν, το ίδιο πρέπει να κάνει και εκείνο απέναντι στους πολίτες και τις επιχειρήσεις.