Ελλειμμα στρατηγικής ή πλεόνασμα πονηριάς;

Καθαρές και έντιμες θέσεις. Ο Νίκος Ανδρουλάκης αρνείται επίσης να συμμετάσχει σε μια κυβέρνηση από την οποία θα απουσιάζει το πρώτο κόμμα και λέει κατηγορηματικά όχι σε συνεργασία με το ΜέΡΑ25. Σοφόν το σαφές. Και ο Γιάνης Βαρουφάκης προτιμά «να του κοπεί το χέρι» από το να μπει σε μια κυβέρνηση με ΣΥΡΙΖΑ και ΠΑΣΟΚ! Αρα για τι πράγμα μιλάμε; Στον βαθμό που ισχύουν και οι τρεις αυτές επίσημες και δημόσιες τοποθετήσεις, δεν υπάρχει ούτε χαραμάδα ελπίδας για συγκρότηση «κυβέρνησης ηττημένων».

Παρ’ όλα αυτά, ορισμένα στελέχη της Κεντροαριστεράς επιμένουν στη λογική Τσακαλώτου, ότι «τρεις ηττημένοι με 49% μπορούν καλύτερα από έναν νικητή με 38%». Η στάση τους και η επιμονή τους δημιουργούν εύλογα ερωτήματα. Λόγια του αέρα ή έχουν προσωπική ατζέντα; Υπονομεύουν τον Τσίπρα ή προετοιμάζουν το έδαφος για μια γενναία κωλοτούμπα, όπως έγινε με το δημοψήφισμα τον Ιούλιο του 2015;

Στην εκλογική εξίσωση της «απλής αναλογικής» πρέπει να προσθέσουμε ακόμη δύο στοιχεία. Τη σταθερή άρνηση του ΚΚΕ να συμμετάσχει ή να στηρίξει οποιαδήποτε κυβέρνηση και την πάγια θέση του Κυριάκου Μητσοτάκη και διαχρονικά της Νέας Δημοκρατίας υπέρ της ενισχυμένης αναλογικής ως του μόνου συστήματος που μπορεί να δώσει ισχυρή αυτοδύναμη κυβέρνηση ή, στη χειρότερη περίπτωση, συνεργασίας μόνο με το ΠΑΣΟΚ. Από αυτό το σημείο και πέρα η ευθύνη βαραίνει εξ ολοκλήρου τα κόμματα που επέβαλαν την απλή αναλογική προκειμένου να εξηγήσουν στην κοινή γνώμη για ποιον λόγο υιοθέτησαν ένα σύστημα το οποίο δεν είχαν καμία διάθεση να εφαρμόσουν στην πράξη. Ελλειμμα στρατηγικής ή πλεόνασμα πονηριάς;

Υποτίθεται πως η απλή αναλογική είναι ένα σύστημα που ενθαρρύνει τους πολίτες να εκφραστούν μέσα από μικρά κόμματα, ευνοεί τις ευρύτερες πολιτικές συναινέσεις, εμποδίζει την κατάχρηση εξουσίας, ενισχύει τον αυτοέλεγχο του συστήματος και κάνει περισσότερο τολμηρή και αποτελεσματική τη διακυβέρνηση. Αν κανείς δεν θέλει να συνεργαστεί με κανέναν, παρά μόνο αν αυτό καταστεί υποχρεωτικό για την «αριθμητική της Βουλής», τότε για ποιον λόγο θεσμοθετήθηκε η απλή αναλογική;

Τα πλεονεκτήματα ενός εκλογικού συστήματος πρέπει να επιβεβαιώνονται στην πράξη μετά τις εκλογές, με τη συγκρότηση ενός σταθερού και αποτελεσματικού κυβερνητικού σχήματος. Οχι πριν, με τα πολιτικάντικα παιχνίδια που παρακολουθούμε τις τελευταίες ημέρες. Η απλή αναλογική δεν μπορεί να έχει ως στόχο να ματαιωθεί η αυτοδυναμία της Νέας Δημοκρατίας και να περιέλθει η χώρα στο χάος της ακυβερνησίας, αλλά να αποτελέσει την αφετηρία σχηματισμού μιας αντιπροσωπευτικότερης κυβέρνησης. Ούτε να χρησιμοποιηθεί εκβιαστικά από ελάχιστες μειοψηφίες για να κερδίζουν ορισμένοι προσωπικά οφέλη.

Ο ΣΥΡΙΖΑ ήταν εκείνος που ως κυβέρνηση ψήφισε την απλή αναλογική με προφανή στόχο να «κόψει» την αυτοδυναμία της Νέας Δημοκρατίας. Μπορεί να τα καταφέρει, μπορεί και όχι. Εκείνο που δεν μπορεί να ισχυριστεί είναι ότι το έκανε για να επιτύχει τη συγκρότηση μιας κυβέρνησης με κορμό τον ίδιο. Γιατί αν στ’ αλήθεια επεδίωκε μια «προοδευτική κυβέρνηση» δεν χρειαζόταν την απλή αναλογική. Με μόνη προϋπόθεση την κατάκτηση της πρωτιάς, θα μπορούσε να καλέσει όλα τα συγγενικά, ιδεολογικά κόμματα και να φτάσει στον στόχο του. Ο Τσίπρας έπεσε στη διπλή παγίδα που ο ίδιος έστησε με την ψήφιση της απλής αναλογικής και τη διαβεβαίωση που παρείχε από τον περασμένο Σεπτέμβριο στη ΔΕΘ ότι «δεν θα γίνουμε “κυβέρνηση ηττημένων”».

Υποθέτω πως στόχος ήταν να συσπειρώσει τα στελέχη του και την εκλογική βάση του κόμματος. Η προσπάθεια απέτυχε, όπως δείχνουν τα μέχρι τώρα στοιχεία των δημοσκοπήσεων, έναν μήνα πριν από τις εκλογές. Τα στελέχη του επιθυμούν να επιστρέψουν «δεύτερη φορά» στην εξουσία με οποιονδήποτε τρόπο, ακόμη και χωρίς τον ίδιο πρωθυπουργό. Αλλωστε η κυβερνώσα Αριστερά έχει παρελθόν και στις κωλοτούμπες και στα συντροφικά μαχαιρώματα. Η χώρα όμως δεν φταίει σε τίποτα. Από χθες είμαστε και τυπικά σε προεκλογική περίοδο, η οποία θα έπρεπε να είναι όσο πιο σύντομη και «ανώδυνη» γίνεται και να ολοκληρωθεί με μια ισχυρή, σταθερή κυβέρνηση. Τώρα φιλοδοξούμε να τελειώσει στις 2 Ιουλίου – αν και κανείς δεν μπορεί να είναι βέβαιος. Περιττό ρίσκο όταν είναι ανάγκη να τρέξουμε γρήγορα προς το μέλλον.