Η Διεύθυνση Δημόσιας Υγείας Λέσβου της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου, ύστερα από την αρ. πρωτ. Δ1(δ)/Γ.Π. οικ.25498/08-05-2024 εγκύκλιο του Υπουργείου Υγείας, σαςενημερώνει για την Προστασία της Δημόσιας Υγείας στηνπερίπτωση μεταφοράς αφρικανικής σκόνης.

Σε συνέχεια μετεωρολογικών προγνώσεων αναφορικά με την εκδήλωση φαινομένων μεταφοράς σκόνης από τη Β. Αφρική και κυρίως από την έρημο της Σαχάρα και για λόγους προστασίας της Δημόσιας Υγείας, επισημαίνονταιτα ακόλουθα:

Α) ΓΕΝΙΚΑ

·  Τα επεισόδια μεταφοράς αφρικανικής σκόνης λαμβάνουν χώρα λόγω της μεταφοράς σωματιδίων από την επιφάνεια της ερήμουΣαχάρα στην τροπόσφαιρα. Η μεταφορά αυτήσυντελείται εξαιτίας καταιγίδων και κυκλώνων που έχουν ως αποτέλεσμα ανέμους πολύ υψηλών ταχυτήτων, οι οποίοι με τη σειρά τους μεταφέρουν τα σωματίδια στην τροπόσφαιρα. Από εκεί, μέσω της παγκόσμιας κυκλοφορίας τωναέριων μαζών, τα σωματίδια μπορούν ναμεταφερθούν για χιλιάδες χιλιόμετρα, προς τηνΕυρώπη ή ακόμη και προς τις ακτές της Βορείουκαι Νοτίου Αμερικής.

·  Επειδή η μεταφορά εξαρτάται από την εποχικότητα της παγκόσμιας κυκλοφορίας των αερίων μαζών, οι περιοχές του πλανήτηεπηρεάζονται περισσότερο σε συγκεκριμένεςεποχές του χρόνου. Για την περιοχή της Ευρώπης, η άνοιξη είναι η εποχή όπου εκδηλώνονται τα περισσότερα φαινόμενα μεταφοράς αφρικανικήςσκόνης.

·  Οποιαδήποτε μεταβολή στην παγκόσμια κυκλοφορία των αέριων μαζών (πχ εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής) επηρεάζει και την εποχικότητα της εκδήλωσης των φαινομένων μεταφοράς σκόνης προς την χώρα μας.

·  Παρά το γεγονός ότι το φαινόμενο αποτελεί έναν από τους κύριους συντελεστές που επηρεάζουν τον καιρό, το κλίμα και την ηλιακή ακτινοβολία,μόλις πρόσφατα η μεταφορά σκόνης έχειαρχίσει να

αποτελεί πεδίο επιστημονικής έρευνας ώστε ναδιαπιστωθεί η συνεισφορά του φαινομένου στοπαγκόσμιο κλίμα¹.

·  Οι επιπτώσεις του φαινομένου διαφέρουνανάλογα με το υψόμετρο στο οποίο βρίσκονται τασωματίδια κατά τη διάρκεια του ταξιδιού τους. Μία βασική επίπτωση των φαινομένων μεταφοράς σκόνης είναι η μείωση της θερμοκρασίας του εδάφους εξαιτίας της παρεμπόδισης της ηλιακής ακτινοβολίας. Σε άλλες περιπτώσεις, όταν η σκόνη κατακάθεται σεχιονισμένες κορυφές βουνών, μειώνει τηδυνατότητα αντανάκλασης της ηλιακής ακτινοβολίας, οδηγώντας σε αύξηση της θερμοκρασίας. Αποτελεί ακόμη αντικείμενο υπόδιερεύνηση το ερώτημα αν η τελική συνεισφοράτου φαινομένου είναι θετική ή αρνητική σε ό,τιαφορά την μεταβολή της θερμοκρασίας τουπλανήτη.

·  Σε κάθε περίπτωση, επειδή η σκόνη μετά τη μεταφορά κατακάθεται πάλι στο έδαφος, μπορεί να επιβαρύνει τοπικά την ποιότητα τηςατμόσφαιρας στο επίπεδο του εδάφους, ειδικά ανσυμπέσει χρονικά και με άλλες αιτίες πουεπιβαρύνουν επίσης την ατμόσφαιρα (πχαυξημένες εκπομπές ρύπων).

·  Το φαινόμενο μπορεί να επηρεάσει τηυγεία οποιουδήποτε ατόμου, όμωςσυστήνεται ιδιαίτερη προσοχή στιςακόλουθες ευάλωτες ομάδες²:

i.         Παιδιά και βρέφη

ii.        Ηλικιωμένα άτομα

iii.      Άτομα με παθήσεις στους πνεύμονες

iv.      Άτομα με χρόνιες καρδιοαναπνευστικέςπαθήσεις

Β) ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥΠΛΗΘΥΣΜΟΥ

Η μεταφορά σκόνης από την έρημο Σαχάρα έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση της συγκέντρωσης των αιωρούμενων σωματιδίων στην ατμόσφαιρα. Για το λόγο αυτό υπενθυμίζεται η (β) σχετ. εγκύκλιος της Υπηρεσίας μας, αναφορικά με συστάσεις και μέτρα προστασίας του πληθυσμού ανάλογα με τα επίπεδα συγκέντρωσης των αιωρούμενων σωματιδίων , όπως αυτά ανακοινώνονται από τις αρμόδιες Υπηρεσίες(Υπουργείο Περιβάλλοντος, ΠεριφερειακέςΥπηρεσίες Περιβάλλοντος) και για συγκεντρώσειςμεγαλύτερες από 50μg/m³.

Ανάλογα με το επίπεδο των εκτιμώμενων 24ωρων συγκεντρώσεων των αιωρούμενων σωματιδίων, οισυστάσεις και τα μέτρα περιλαμβάνουν:

Διευκρινίζεται ότι για τις προτεινόμενες συστάσειςκαι μέτρα προστασίας του πληθυσμού για τηνΠεριφέρεια Αττικής, το κοινό μπορεί ναενημερώνεται από την ιστοσελίδα του ΥπουργείουΥγείας ενώ για τις υπόλοιπες Περιφέρειες τηςχώρας η αρμοδιότητα ενημέρωσης ανήκει στονοικείο Περιφερειάρχη.

Τέλος επισημαίνεται ότι λόγω της παρεμφερούς φύσης της εκδήλωσης του φαινομένου, καθώς και των παρόμοιων τρόπων επίδρασης στην ανθρώπινη υγεία (ανθρώπινα συστήματα που επηρεάζονται, τρόπος εισόδου στον οργανισμό) είναι δυνατό να εφαρμοστούν οι συστάσεις της (γ) σχετ., για τη λήψη επιπλέον μέτρων προφύλαξηςτου πληθυσμού ως ακολούθως:

·  Παραμονή σε κλειστούς χώρους. Σε περίπτωσηόπου κατοικημένες περιοχές βρίσκονται εντόςτης ζώνης εκδήλωσης του επεισοδίου κι επηρεάζονται από την μεταφορά της σκόνης προτείνεται η ελάττωση των άσκοπων μετακινήσεων και η παραμονή σε κλειστούς χώρους χωρίς απευθείας επικοινωνία με τονεξωτερικό αέρα (κλείσιμο παραθύρων, πορτώνκαι λοιπών διόδων αέρα προς το εσωτερικό).

·  Εφόσον οι κατοικίες διαθέτουν σύστημακλιματισμού, προτείνεται η χρήση του στηλειτουργία ανακύκλωσης του εσωτερικού αέρα, ώστε να ελαχιστοποιηθεί η επιβάρυνση της ποιότητας του αέρα στους εσωτερικούς χώρους.Η επιλογή εισαγωγής «φρέσκου αέρα» πουπαρέχεται από ορισμένα συστήματα κλιματισμούπρέπει να απενεργοποιείται κατά τη διάρκεια τουεπεισοδίου για να αποφευχθεί η εισροή καπνούαπό το εξωτερικό περιβάλλον. Επίσης, είναιαπαραίτητη η σωστή συντήρηση των φίλτρων τωνσυστημάτων κλιματισμού.

·  Μείωση των πηγών ρύπανσης του εσωτερικούαέρα εντός του σπιτιού. Κατά τη διάρκεια ενόςεπεισοδίου πρέπει να αποφεύγεται το κάπνισμαστο εσωτερικό των κατοικιών, το μαγείρεμα με τηχρήση ψησταριάς, η χρήση τζακιού για ψήσιμο/μαγείρεμα/θέρμανση, η χρήση αεροζόλ καιοποιασδήποτε άλλης πηγής που ενδέχεται να επιβαρύνει την ποιότητα του εσωτερικού αέρα.

Σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει να ακολουθούνταιπιστά οι οδηγίες των Αρμόδιων Αρχών.

Επιπλέον πληροφορίες σχετικά με την πρόγνωσητης εξέλιξης των φαινομένων μεταφοράς σκόνηςμπορούν να αναζητηθούν στη σελίδα τουπρογράμματος «Κοπέρνικος» της ΕΕ στον παρακάτωσύνδεσμο:

·  https://atmosphere.copernicus.eu/charts/packages/cams_air_quality/