ΗΠΑ εναντίον Κίνας σημειώσατε…

Η στροφή της αμερικανικής κυβέρνησης από τον χαρακτηρισμό της Κίνας ως «υπεύθυνου συμμέτοχου» (responsible stakeholder), σύμφωνα με τις εκθέσεις του Πενταγώνου τη δεκαετία του 2000, έγινε αρχικά από τον Μπαράκ Ομπάμα το 2009, ο οποίος δεν χαρακτήρισε μεν ρητά την Κίνα ως αντίπαλο, αλλά έκανε λόγο για στρατηγική «στροφή προς την Ασία» με στόχο την ενίσχυση των συμμαχιών και της παρουσίας των ΗΠΑ στην περιοχή ως αντιστάθμισμα της ανερχόμενης επιρροής του Πεκίνου.

Ο Ντόναλντ Τραμπ στην πρώτη προεδρία του ήταν εκείνος που χαρακτήρισε την Κίνα ως κύριο αντίπαλο, δηλώνοντας ότι η κύρια ανησυχία εθνικής ασφάλειας των ΗΠΑ ήταν ο «διακρατικός στρατηγικός ανταγωνισμός» και όχι η τρομοκρατία.

Η κυβέρνηση Μπάιντεν υπερθεμάτισε, χαρακτηρίζοντας την Κίνα ως την πιο σημαντική μακροπρόθεσμη απειλή για τις ΗΠΑ, ενώ όχι μόνο διατήρησε τους δασμούς που είχε επιβάλει ο Τραμπ στην πρώτη του θητεία, αλλά ενίσχυσε τον οικονομικό προστατευτισμό με κρατικές επιδοτήσεις εκατοντάδων δισεκατομμυρίων δολαρίων για εγχώριες επενδύσεις.

Είναι ξεκάθαρο ότι ο Τραμπ δεν εκφράζει μια απόκλιση από τη μακροπρόθεσμη στρατηγική των ΗΠΑ, αλλά κινείται σε έναν δρόμο από τον οποίο δεν φαίνεται να υπάρχει επιστροφή.

Ο υπουργός Οικονομικών Σκοτ Μπέσεντ περιέγραψε τον στόχο της πολιτικής των ΗΠΑ λέγοντας την περασμένη εβδομάδα ότι «μια επανεξισορρόπηση της οικονομίας της Κίνας προς την κατανάλωση και της οικονομίας των ΗΠΑ προς τη μεταποίηση μέσα στα επόμενα δύο με τρία χρόνια θα ήταν μια τεράστια νίκη», ενώ τόνισε και ότι εάν η Κίνα θέλει στα σοβαρά να μειώσει την εξάρτηση της οικονομίας της από τις εξαγωγές, τότε υπάρχει μια «απίστευτη ευκαιρία» για την επίτευξη μιας νέας εμπορικής συμφωνίας μεταξύ των δύο χωρών.

Το ενδιαφέρον είναι ότι ο Μπέσεντ υπέδειξε ότι, επί της ουσίας, οι στόχοι της Κίνας για την οικονομία συμπίπτουν, καθώς είναι αντιστρόφως ανάλογοι με εκείνους των ΗΠΑ.
Από το 2001 που η Κίνα εισήλθε στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου γνώρισε θεαματική οικονομική ανάπτυξη και αναδείχθηκε στο «εργοστάσιο» του πλανήτη, χάρη στο χαμηλό κόστος εργασίας και τις μεγάλες επενδύσεις.

Η Κίνα έφτασε το 2023 να καλύπτει το 35% της παγκόσμιας βιομηχανικής παραγωγής, περισσότερο από ό,τι οι επόμενες εννέα χώρες μαζί, περιλαμβανομένων των ΗΠΑ, της Ιαπωνίας, της Γερμανίας, της Κορέας, της Γαλλίας και της Ιταλίας. Με άλλα λόγια, ένα στα τρία βιομηχανικά προϊόντα στον πλανήτη κατασκευάζεται στην Κίνα.

Η βασική πηγή των μεγάλων ρυθμών ανάπτυξης (9% ετησίως στην Κίνα κατά μέσο όρο έναντι 3% στις ΗΠΑ) ήταν οι εξαγωγές, αλλά τα τελευταία χρόνια το Πεκίνο αντιλαμβάνεται ότι το μοντέλο αυτό δεν είναι πλέον βιώσιμο και επιχειρεί να αλλάξει το οικονομικό υπόδειγμα, ενισχύοντας την εσωτερική κατανάλωση και μειώνοντας την εξάρτηση από το εξωτερικό, με διάφορα μέτρα στα οποία περιλαμβάνεται η ενίσχυση του δανεισμού, ακόμα και απευθείας επιδόματα στους πολίτες.

Η κατανάλωση παγκοσμίως είναι ο κύριος μοχλός οικονομικής μεγέθυνσης, αντιπροσωπεύοντας περίπου το 75% του ΑΕΠ, ενώ οι επενδύσεις αντιστοιχούν συνήθως στο υπόλοιπο 25%. Στην Κίνα, ωστόσο, η ισορροπία αυτή είναι εντελώς διαφορετική.

Οι επενδύσεις στις ΗΠΑ αντιπροσωπεύουν το 21,5% του ΑΕΠ, ενώ στην Κίνα το 43,5% του ΑΕΠ. Πέρυσι, η κατανάλωση των νοικοκυριών στην Κίνα συνεισέφερε μόλις το 39% του ΑΕΠ, ενώ στις ΗΠΑ έφτασε το 68%. Αντίθετα, η μεταποίηση στην Κίνα αντιπροσωπεύει το 27% του ΑΕΠ της χώρας, πολύ πάνω από τον παγκόσμιο μέσο όρο του 14%.
Μεγάλη διαφορά υπάρχει στο κατά κεφαλήν ΑΕΠ, που στις ΗΠΑ είναι 86.000 δολάρια, ενώ στην Κίνα 13.440 δολάρια. Το κόστος και το επίπεδο ζωής βρίσκονται σε πολύ διαφορετικά επίπεδα, αλλά η ιδιωτική κατανάλωση στις ΗΠΑ είναι 2,5 φορές μεγαλύτερη από την αντίστοιχη της Κίνας, παρόλο που ο πληθυσμός είναι το ένα τέταρτο του κινεζικού. Οι Κινέζοι καταναλωτές ξοδεύουν μεγαλύτερο ποσοστό του διαθέσιμου εισοδήματός τους από τους Αμερικανούς, αλλά τα εισοδήματά τους είναι πολύ χαμηλότερα, οπότε η συνολική κατανάλωση υστερεί κατά πολύ. Το ονομαστικό ΑΕΠ των ΗΠΑ αυξήθηκε 2,8% πέρυσι και έφτασε τα 29,2 τρισ. δολάρια, ενώ στην Κίνα η αύξηση ήταν 5% και το ΑΕΠ διαμορφώθηκε στα 18,9 τρισ. δολάρια.